Atık Hiyerarşisi ve Bertaraf
Atık bertarafı, evrensel atık hiyerarşisine göre uygulanması gereken en son basamaktır. Bertaraftan önce atığın geri dönüşüm potansiyeli değerlendirilir. Kağıt, karton, plastik türünde olan atıkları geri dönüştürüp yeni hammaddeler elde ederek, elektronik atıklar içerisindeki değerli madenleri geri kazanarak doğal kaynaklarımızı koruyabiliriz.
Atığın türü bertaraf şekli açısından önemlidir. Evimizden çıkan atıklar düzenli depolama sahalarında toprak üzerine oluşturulan geçirimsiz tabakalarda enerji kazanımı esasıyla bertaraf edilebilirken, hastanelerde oluşan tıbbi atıklar yakılarak bertaraf edilmektedir.
Bir atığın çıkış kaynağı, atığın değerlendirilme şeklini oldukça değiştirmektedir. Evimizde oluşan atığı herhangi bir çöp kutusuna atabilirken, endüstri faaliyetlerinde oluşan tehlikeli bir atığı kayıt altına almadan tesisten çıkaramıyoruz.
Endüstride Atık Bertaraf Süreci
Endüstriyel bir tesis, oluşan atıklarını öncelikle tesisinde geçici olarak depolar. Tehlikeli atıklar ayrı depolanmalı ve toprakla arasında sızdırmaz bir tabaka oluşturulmalıdır. Tehlikeli sınıflarına göre işaretlenmeli, tehlikeli atıkların, tehlikesiz atıklarla kontamine olması (karışması) engellenmelidir. Yaşanabilecek herhangi bir çevre kazasına karşı gerekli tedbirler alınmalı ve acil durum planları hazırlanmalıdır.
Depolama alanının doyuma ulaşmasının ardından endüstriyel tesis atıkların bertarafı için gerekli lisanslara sahip yetkili firmalarla yetkili çevre mühendisi vasıtası ile temas kurar. Atıkla ilgili gerçekleştirilen her türlü işlem UATF (Ulusal Atık Taşıma Formu) belgesi üzerine işlenir. Yetkili çevre mühendisi atık ile ilgili bilgileri bakanlığın sistemine düzenli olarak girmelidir ve bu bilgiler UATF formu üzerindeki bilgilerle eksiksiz eşleşmelidir. Atığı alan bertaraf firması da aynı işlemi kendi sistemi üzerinden gerçekleştirir. Bakanlık atık ile ilgili yapılan bu operasyonları sürekli denetler ve uyumsuzluklar karşısında yaptırımlar uygular. Ayrıca atıkla ilişiği olan tüm firmalar her yılın mart ayına kadar atık bildirimi ile ilgili yükümlülüklerini tamamlamış olmak zorundadır.
Bertaraf tesisine gelen atıklar ilk önce tartım işleminden geçer. Ardından atıkların düzenli depolandığı yere boşaltılarak, tesisin bertaraf yöntemine göre bertaraf edilir.
Atık Bertaraf Yöntemleri
Toprağın altında veya üstünde düzenli depolama
Arazi ıslahı
Derine enjeksiyon ( pompalanabilir atıklar için )
Yüzey doldurma ( sıvı atıkların lagünlere, havuzlara doldurulması gibi )
Özel mühendislik uygulanan depolama ( çevreden izole edilmesi gereken atıklar )
Denize, okyanusa veya herhangi bir su kütlesine boşaltım ( özel izin gerektirir)
Biyolojik bertaraf
Yakma (karada ve deniz üstünde)
Sürekli depolama ( bir madende konteynırların yerleştirilmesi vb. )
